Het leuke aan het boek Zomerburen geschreven door Rianne Robben is dat er allemaal Drentse woorden worden gebruikt. En daarom besteed ik vandaag meer aandacht aan de Nedersaksische taal.
Voor de op een na laatste dag van de ‘Zomerburen week’ leek het me leuk om het over de Nedersaksische taal te hebben. Maar wat houdt dat precies in? Tijd voor een taal- en geschiedenisles!
“Het Nedersaksisch of West-Nederduits is een in Nederland en Duitsland officieel erkende taal die bestaat uit een groep niet-gestandaardiseerde Nederduitse dialecten. De Nederduitse dialecten worden voornamelijk gesproken in het noordelijke deel van Duitsland en in het noordelijke en oostelijke deel van Nederland (de provincies Groningen, Drenthe, Overijssel, de Gelderse regio’s Veluwe en Achterhoek, in Utrecht ten oosten van de Utrechtse Heuvelrug, op Urk in Flevoland en het zuiden van Friesland).
Wikipedia, bewerkt door Katja
Nedersaksisch is naast het Limburgs en het Fries een van de drie officiële streektalen in Nederland, maar heeft niet, zoals het Fries, een eenheidstaal en de status van ‘tweede rijkstaal’. Manco voor het Limburgs en het Nedersaksisch is de mengelmoes aan varianten. Door het ontbreken van een eenheidstaal is schriftelijk gebruik automatisch gereduceerd tot een lokaal gebied.”
Tijdens mijn interview met de auteur, Rianne Robben, kwamen we er al snel achter dat wij beiden Nedersaksische woorden in ons vocabulaire hebben waarvan we soms geen idee hebben wat het Nederlandse woord is of in sommige gevallen zijn we ons er niets eens bewust van dat wat we zeggen niet Nederlands is.
Goed om te weten is dat Rianne Drents is en ik Gronings. De spelling verschilt in sommige gevallen behoorlijk en dat is de reden waarom in ik praat over de Nedersaksische taal en niet over Drents of Gronings. Maar wat is het verschil? In het Gronings veranderd vaak de a in oa en in het Drents veranderd het in een e of ao. Niet altijd het geval hoor, maar het is voor mij het grootst opvallende verschil. Elke streek heeft duidelijk zo zijn eigen spelling.
Laten we het gaan hebben over de Nedersaksische woorden in Zomerburen!
“Kniepertjes: knijpertjes; zoete, geharde, dunne wafels die gegeten worden rond oudjaar.”
In heel Nederland kennen we volgens mij wel rolletjes, maar wat niet het hele land kent zijn kniepertjes. Kniepertjes eten we aan het einde van oudjaar. Meestal eet ik de eerste in december en eigenlijk moeten ze op zijn voor het nieuwe jaar, want dan eet je rolletjes. Maar waarom? Wanneer je een kniepertje eet, dan is het jaar uitgerold. Terwijl wanneer je een rolletjes eet dan moet de toekomst nog ontvouwen worden.
“Speckdikk’n: spekkendikken; kleine pannenkoeken van roggemeel, eieren en stroop waar plakjes droge metworst of spek doorheen worden gebakken.”
Oliebollen of Spekkendikken? Nog een oudjaarstraditie! Welke van de twee wil jij eten? In de Drentse plaats Klazienaveen was het eerder gebruikelijk dat er geen eieren van kippen, maar van ganzen werd gebruikt. Dat smaakt behoorlijk bitter. Ik kan het dus niet aanraden.
Om heel eerlijk te zijn gebruik ik nooit het Nederlandse woord Spekkendikken. Het voelt zelfs raar om het op die manier te typen voor de blog.
“Naober (Drents), Noaber (Gronings): buren, buurtschoppen”
Dit is geen woord die in Zomerburen voorkomt, maar wil ik wel aanhalen omdat ik er aan moest denken tijdens het lezen van het boek.
Naober gaat verder dan alleen het zijn van buren. Het houdt ook in dat je voor elkaar zorgt. Je kent de buurt, de streek of misschien wel je hele straat. Je brengt naar iemand kniertjes van wie je weet die ze zelf niet maakt of niet meer kan maken. Je leent gereedschap uit of je helpt zelfs de ander. En andersom help je de ander met iets wat jij bijvoorbeeld goed kan. Met andere woorden; het is een soort van familie. Je helpt en ondersteunt elkaar en vormt daarmee een hechte gemeenschap.
Naober en zelfs het woord buren is ook een bekend woord in de Nedersaksische kant van Duitsland.
Meer weten over de Nedersaksische taal? In Zomerburen staan er nog meer leuke weetjes en feitjes! Ik hoop dat je deze kleine taal- en geschiedenisles leuk vond om te lezen.
Liefs,
Geef een reactie